T24 Haber Merkezi
Türkiye, Memleketler arası Adalet Divanı’nda (UAD) İsrail aleyhindeki soykırım davasına müdahillik beyanını, Divan’a sundu. Dışişleri Bakanı Hakan Fidan, X hesabından yaptığı paylaşımla Türkiye’nin müdahillik beyanını sunduğunu duyurdu ve “Soykırımı durdurmak için memleketler arası toplum üzerine düşeni yapmalı; İsrail ve destekçileri üzerinde gerekli baskıyı kurmalıdır” ifadelerini kullandı.
Dışişleri Bakanı Fidan, Türkiye’nin Uluslararası Adalet Divanı’nda İsrail aleyhindeki soykırım davasına müdahillik beyanını sunduğunu duyurduğu X iletisinde şu sözlere yer verdi:
“İsrail aleyhine açılan soykırım davasına müdahillik müracaatımızı Milletlerarası Adalet Divanı’na az evvel sunduk.
İşlediği hataların cezasız kalmasından yürek alan İsrail, her geçen gün daha fazla günahsız Filistinliyi öldürüyor.
Soykırımı durdurmak için memleketler arası toplum üzerine düşeni yapmalı; İsrail ve destekçileri üzerinde gerekli baskıyı kurmalıdır.
Türkiye, bu yolda elinden gelen her türlü gayreti gösterecektir.”
Dışişleri Bakanı Fidan’ın X paylaşımı
Lahey Büyükelçisi Selçuk Ünal tarafından sunuldu
Dışişleri Bakanlığı Sözcüsü Öncü Keçeli, Türkiye’nin UAD’de İsrail aleyhine açılan soykırım davasına müdahillik müracaatının bugün Türkiye saatiyle 16.30’da Lahey Büyükelçisi Selçuk Ünal tarafından divana sunulacağını belirtmişti.
Keçeli, X toplumsal medya hesabından, Türkiye’nin bugün yapacağı UAD’deki İsrail’e karşı soykırım davasına müdahillik bildirimi hakkında paylaşımda bulunmuş, müracaatın bugün Türkiye saatiyle 16.30’da Türkiye’nin Lahey Büyükelçisi Selçuk Ünal tarafından Divan’a sunulacağını kaydetmişti.
Bakan Fidan, müdahillik dosyasının sunulacağını duyurmuştu
Türkiye’nin müdahillik belgesini bugün Divan’a teslim edeceğini Dışişleri Bakanı Hakan Fidan duyurmuştu.
Kahire’de Mısırlı mevkidaşı Bedir Abdulati ile ortak basın toplantısında konuşan Dışişleri Bakanı Hakan Fidan, Türkiye’nin, Memleketler arası Adalet Divanı’nda İsrail aleyhine açılan soykırım davasına müdahil olmak için hazırlanan evrakın çarşamba günü yani bugün Lahey’de sunulacağını duyurmuştu. Bakan Fidan, “Uluslararası Adalet Divanı’nda soykırım suçlamasıyla yargılanan Netanyahu’ya, demokrasinin beşiği olma savındaki ABD Kongresi’nde konuşma yaptırıldığını gördük. Biz şuna inanıyoruz, savaş hatalarının yeri parlamento kürsüsü olamaz, savaş suçlularının oturtulması gereken yer, lakin ve fakat sanık sandalyesi olmalıdır. İsrail’e takviye verenler bu yanlıştan bir an evvel geri dönmelidir. Gazze’deki katliama dur denilmezse yalnızca bölgemiz değil, tüm dünya ağır bedeller ödeyecek” tabirlerini kullanmıştı.
Güney Afrika’nın Memleketler arası Adalet Divanı’nda İsrail aleyhine açtığı soykırım davası
Güney Afrika Cumhuriyeti, 29 Aralık 2023’te, 1948 tarihli Birleşmiş Milletler (BM) Soykırımın Önlenmesi ve Cezalandırılması Mukavelesi’ni ihlal ettiği gerekçesiyle İsrail aleyhine Memleketler arası Adalet Divanı’nda dava açmıştı.
Güney Afrika, Gazze’deki durumun aciliyet teşkil etmesi nedeniyle UAD’den ihtiyati önlemlere hükmetmesini istemiş ve önlem talebine ait duruşmalar, 11-12 Ocak’ta Lahey’deki Barış Sarayı’nda yapılmıştı.
Divan, 26 Ocak’ta önlem kararlarını açıklamıştı.
Buna nazaran, İsrail’in Soykırım Mukavelesi’nin 2. hususunda tanımlanan fiillerin işlenmemesi için elinden gelen tüm tedbirleri almasına, İsrail ordusunun Soykırım Mukavelesi’nin 2. unsurundaki fiilleri işlemesini engelleyecek tedbirleri acilen almasına, Gazze’deki Filistinlilere yönelik soykırım daveti yapanları önlemek, engellemek ve cezalandırmak için gereken tüm adımları atmasına, Gazze’deki Filistinlilerin karşılaştığı olumsuz hayat şartlarını ortadan kaldırmak için gereksinim duyulan temel hizmetlere ve insani yardımın sağlanmasını mümkün kılan acil ve tesirli tedbirleri almasına, Gazze’deki Filistinlilere karşı Soykırım Mukavelesi’nin ihlalini gösteren kanıtların yok edilmesini önlemek ve korunmasını sağlamak için tesirli önlemler almasına, kararın yürürlüğe girmesinden itibaren 1 ayda alınan tüm önlemler hakkında Mahkemeye bir rapor sunmasına hükmetmişti.
Divan, Güney Afrika’nın 6 Mart’ta yaptığı ek önlem talebi üzerine 28 Mart’ta açıkladığı ek önlem kararında, İsrail’den Gazze’ye ivedilikle gereksinim duyulan insani yardımların ulaştırılmasını sağlamasını, Filistinlilerin haklarını ihlal etmemesi gerektiğini ve ek önlemlere ait aldığı tedbirleri 1 ay içinde Mahkemeye bir rapor sunmasına karar vermişti.
Divan 24 Mayıs’taki kararında, Refah’ta, sıkışan Filistinlilerin karşı karşıya kaldığı insani felaket tehlikesi nedeniyle daha evvel hükmettiği önlemlerin kâfi olmadığını belirterek, İsrail’in Refah kentine yönelik askeri ataklarını derhal durdurmasına, Gazze’de ivedilikle muhtaçlık duyulan hizmetlerin ve insani yardımın manisiz bir formda sağlanabilmesi için Refah Hudut Kapısı’nı açık tutmasına, BM yetkili organları tarafından soykırım tezlerini araştırmak üzere görevlendirilenlerin, Gazze Şeridi’ne manisiz erişimini sağlamak üzere tesirli önlemler almasını ve alınacak tüm önlemlere ait bir ay içinde Mahkeme’ye bir rapor sunmasına hükmetmişti.
|
5 soru-5 cevap Türkiye’nin UAD’deki İsrail’e karşı soykırım davasına müdahillik müracaatına ait merak edilen 5 soru ve diplomatik kaynakların verdiği karşılıklar şöyle: Müdahilliğin desteği nedir? Türkiye’nin Memleketler arası Adalet Divanı’na müdahillik beyanı, Divan’ın Statüsü’nün 63. unsurundaki şu tabire dayanıyor: “Uyuşmazlığın taraflardan diğer devletlerin de katıldığı bir mukavelenin yorumlanması kelam konusu olduğu vakit, yazman bu devletlere çabucak durumu bildirir. Bu halde bilgilendirilen her devlet davaya müdahil olma hakkına sahiptir; lakin bu hakkını kullanırsa, kararla verilen yorum kendisi için de eşit derecede bağlayıcı olacaktır.” Türkiye’nin müdahilliğine ait türel süreç nasıl ilerleyecek? Kurallara nazaran Divan, müdahillik beyanını görülmekte olan davanın tarafları olan Güney Afrika Cumhuriyeti ve İsrail’e bildirerek yazılı müşahedelerini isteyecek. Divan, kabul edilebilirliğe ait kararını, gerekmesi halinde kelamlı duruşma tertip ederek verecek. Davanın tarafları müdahillik beyanına ait müşahedelerini yazılı olarak sunabilecek, yazılı taraf müşahedeleri alınması halinde, Türkiye’nin, karşı müşahedelerini yazılı olarak sunma hakkı gizli bulunuyor. UAD’deki Güney Afrika-İsrail müracaatına öbür ülkeler müdahillik talebinde bulunabilir mi? UAD’deki Güney Afrika/İsrail müracaatına bugüne kadar Nikaragua, Kolombiya, Libya, Meksika, Filistin ve İspanya müdahillik talebinde bulundu. Divan bu müracaatlar ile ilgili şimdi karar vermedi. Müdahillik sistemi öbür davalarda uygulandı mı? UAD Statüsü’nün 63. hususuyla düzenlenen müdahillik kuruluşuna UAD önündeki öteki müracaatlarda da müracaat edilmişti. Buna örnek olarak, Ukrayna ve Rusya ortasındaki müracaatta UAD 32 ülkeden gelen müdahillik beyanını kabul edilebilir bulmuştu. Bunun yanı sıra Gambiya ve Myanmar ortasındaki müracaatta, Divan 7 ülkenin müdahillik talebinin kabul edilebilir olduğunu kararlaştırmıştı. Dava sürecinin ne vakit sonuçlanması bekleniyor? Divanın önündeki sürecin sonuçlanacağı tarih konusunda öngörüde bulunulmasının güç olduğu söz ediliyor. UAD önündeki süreç, Güney Afrika Cumhuriyeti’nin 29 Aralık 2023 müracaatıyla başladı. Mevcut basamakta Divan, Güney Afrika Cumhuriyeti’nin, davaya görüş sunması için son tarih olarak 28 Ekim 2024’ü belirledi. İsrail’in karşı görüşünü sunması için son tarih de 28 Temmuz 2025 olarak belirlendi. Divan’ın bugüne kadarki içtihadı göz önünde bulundurulduğunda, dava sürecinin 4-5 yıl sürebileceği bedellendiriliyor. |